Takvimler, 1890’ların sonunu gösterirken birçok emperyalist ülke gibi İspanyollar veFransızlar, Fas’ı sömürgeleştirmek istemişlerdi. Bu da, iki ülke için de daha fazla güçanlamına gelmekteydi. Fransa ve İspanya’nın Fas’a göz dikmelerinin asıl önemlimotivasyonları; ticaret ve iş yapma fırsatları, doğal kaynaklara sahip olma, Hristiyanlığıyayma ve beyaz adam medeniyetini yayma gibi hedeflerdi. Hal böyle olunca da, Fas’ın uzakkuzeyi İspanyol Protektorası’nın kontrolü altına girdi ve İspanya, Fas’ın yaklaşık onda biriüzerinde kontrol sahibi oldu. Fransız Protektorası ise Fas’ın yaklaşık onda dokuzu kadar birçoğunluğunun kontrol sahibi oldu ve İspanyol Protektorası’nın güneyindeki Fas topraklarınıkontrol etti.
Fransa'nın İlerleyişi
Fransa çoktan Cezayir’in kontrolünü eline geçirmiş, Tunus üzerinde hakimiyet sağlamış vesıra Fas’a gelmişti. Yavaş yavaş Fas üzerine giden Fransa, gücünü iyiden iyiye hissettirmişti. Tarih 1912’ye geldiğinde, Fransa ile Fas Sultanı Abdul Hafız, Fes Antlaşması’nı imzaladılar. Böylece Fas, resmen Fransa himayesine girmiş oldu. Fransa sonraki yıllarını orada kolonikurarak geçirdi ve Birinci Dünya Savaşı sırasında, Fransa’nın sömürge ordusunda savaşmaküzere yaklaşık 40 bin Faslı asker alındı. Fransa’nın sömürgeciliğine karşı kızgınlık giderekbüyümekteydi. II. Dünya Savaşı sırasında daha fazla zemin kazanan sömürgecilik karşıtlığı, birçok eski Avrupa kolonisinin bağımsızlığına kavuşmasıyla sonuçlandı. Tarihler 1944’ü gösterdiğinde, yeni kurulan İstiklal Partisi, Fas için bağımsızlık bildirgesi yayınladı. Amaesasen 1940’ların sonundan 1950’lerin başına kadar yürütülen siyasi ve şiddetsiz çabalarınboşuna olduğu kanıtlanmıştı. 1952’de ise, özellikle şehir ve sanayi merkezi Kazablanka’daolmak üzere, sömürgecilik karşıtı ayaklanmalar gerçekleşti. Fas’ın bağımsızlık mücadelesi; katliamlar, bombalamalar ve ayaklanmalarla giderek daha şiddetli hale geldi. Ancak Fransızyetkililer; Fas’ın İstiklal ve Komünist partilerini yasadışı ilan etti ve Sultan V. Muhammed’iMadagaskar’a sürdü.
Fransa’nın ayaklanmayı şiddetli şekilde bastırma girişimleri, direnişi daha da canlandırdı. Bunun sonucunda Fransa geri adım atarak, V. Muhammed’in Fas’a dönmesine izin verdi. Padişah da takvim 18 Kasım 1955’i gösterdiğinde bağımsızlığını ilan etti. Fas’taki Fransızhimayesinin resmen duyurulduğu ve tam bağımsızlık için yapılan müzakere, 2 Mart 1956’da Paris’te imzalanan Fransız-Fas Anlaşması ile sonuçlandı. Aynı yılın 7 Nisan’ında Fransa, Fas’taki himayesinden resmen vazgeçti. İspanyol himayesinin kaldırılması ve Fas’ınbağımsızlığının İspanya tarafından tanınması da ayrı ayrı müzakere edildi. Fas, bağımsızlığına kavuştuktan sonra, Fransız etkisinden uzaklaşmak için çeşitli iç politikalaruyguladı, diplomatik ve ekonomik olarak ortak olduğu ülkelerle iyi ilişkiler kurdu ve Fransaile ilişkilerini ise giderek iyileştirdi. Günümüze kadar karmaşık ilişkileri olan iki ülke, çoğunlukla olumlu ilişkiler üzerine eğilse de bazı dönemler aralarının gerildiği de oldu. Ancak iyiye gitmesi için iki ülkenin de çabaladığı görülmüştü. Taa ki…
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron önderliğinde alınan kararla, Fransa hükümeti vizekısıtlamaları getirdi. Fransa İstatistik ve Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü’nün verilerinegöre; Fransa’da Fas kökenli 780 binden fazla insan yaşamakta. Alınan vize kısıtlaması kararıise, Fransa’daki Faslılar’ın, Fas’taki akrabalarını ziyaret etmesini zorlaştırdı.
Kaderin Cilvesi
Tam da bu tartışmalı ortamın içerisinde tüm dünyanın yakından takip ettiği 2022 FIFA Dünya Kupası’nın yarı final aşamasında Fransa ve Fas milli takımları karşı karşıya geldi. Tarihigeçmişleri ve günümüzdeki siyasi konuları ile sürekli temas halinde olan bu iki ülkenin final öncesi son aşama da karşı karşıya gelmeleri büyük heyecan uyandırdı. Fransa milli takımı sonşampiyon olarak geldiği bu turnuvada büyük sürprizlere imza atan Fas karşısındaydı. Ve buiki ülkenin milli takımları şimdi de Dünya Kupası gibi büyük bir organizasyonda finale çıkabilmek için mücadele edeceklerdi…
2022 Dünya Kupası’nda Fas adeta adını tarihe yazdırdı. Teknik direktör Hoalid Regraguiönderliğinde harika bir savunma takımı olan Fas; kalede Bouno’nun, savunmada Saiss veHakimi’nin, orta sahada Amrabat ve Ounahi’nin harika performanslarıyla, turnuvanın en çarpıcı performansına imza attılar. Katar’da yapılan turnuvada Fas Milli Takımı, yarı finale çıkan ilk Afrika takımı olma başarısı gösterdi. Yarı Finale kadar kalesinde yalnızca bir golgören Fas; Belçika, Hırvatistan ve Kanada’nın bulunduğu gruptan lider çıktı. Son 16 turunda, deniz aşırı komşusu olan ve tarihte sömürge mücadelesi verdiği İspanya’yı yenerek çeyrekfinale çıktı. Bu kez rakip yine aynı bölgeden ve coğrafi olarak yakın olduğu Portekiz’di. Ronaldo’lu Portekiz’i de elemeyi başaran Fas, tarihe adını altın harflerle yazdırarak yarı finale ulaştı. Bu kez rakip tarihsel olarak bolca mücadele verdiği Fransa oldu. Vize kısıtlamalarınıgetiren ve iki ülke arasını bir kez daha geren Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’unyarı finalde tribünlerde olması bekleniyordu ve öyle de oldu. Her iki ülkenin de ikiliilişkilerinin önemini kabul ettiği açık bir gerçek. Macron’un Ocak 2023’te Rabat’ı ziyaretetmesi planlanıyor. Ama bu buluşmadan önce, iki ülkenin futbol takımları tarihi bir DünyaKupası yarı finalinde karşı karşıya geldi. Maçın sonucuna bağlı olarak Fransa banliyölerindeyaşanacak olaylar merakla bekleniyordu.
Tarih herhangi bir rehberse, her iki taraf için de kolay bir oyun olmayacağı açıktı. Kırankırana geçen mücadelede Fransa, Fas’ı 2-0 mağlup ederek adını finale yazdırdı ve Fas’ıngörkemli ilerleyişini durdurdu. Kaderin bir cilvesi olarak gösterilen Fas’ın yürüyüşü verekabetlerin tarihsel doluluğu, akıllara yaşanan olayları getirdi. Maçtan sonra da Emmanuel Macron, Fas soyunma odasına giderek, başta Sofyan Amrabat olmak üzere Faslı oyuncularıtebrik etti ve barışçıl geçen maçın ardından, Fransa final, Fas üçüncülük yolcuğuna hazırdı. Üçüncülük müsabakasında Hırvatistan ile karşılaşan Fas, maçtan 2-1 mağlup ayrılarak dünyadördüncüsü oldu. Fas, bu başarıyı bir madalya ile taçlandıramamış olsa da çoktan tarihegeçmişti. Fransa ise finalde Arjantin karşısındaydı. Pek çok görüşe göre Dünya Kupasıtarihinin, hatta futbol tarihinin en iyi maçı olarak değerlendirilen karşılaşmada Arjantin, penaltılar sonucunda Fransa’yı mağlup ederek kupaya uzandı. Ve dünya kupası, belki de ençok hakkettiği kişinin, Lionel Messi’nin ellerinde havaya yükseldi.
